Jordania #1: Petra, czyli dlaczego warto pojechać na Bliski Wschód

Skalne miasto Petra w Jordanii zrobiło na mnie na tyle duże wrażenie, że nawet gdybym nie zjeździł dużej części Bliskiego Wschodu i musiał wracać tylko po zobaczeniu tych majestatycznych wykutych budynków i skalnych tuneli, byłbym zadowolony. Poznajcie niesamowite miejsce, obok którego nie można przejść obojętnie i dla którego warto spędzić kilka godzin na 40-stopniowym upale w pełnym słońcu.

O historii Petry słów kilka

Aż do tak zwanego "podboju arabskiego", dolina Petry w Jordanii regularnie była zamieszkiwana przez przeróżne grupy nomadów, myśliwych, zbieraczy czy koczowników. Przed V wiekiem p.n.e tereny te zamieszkiwali Edomici, którzy jednak zostali wyparci przez arabski lud Nabatejczyków. Dwa wieki później założone tu miasto, które dzięki swojej lokalizacji na skrzyżowaniu szlaków handlowych (z Indii do Egiptu i z południowej Arabii do Syrii), zyskało niesamowicie na znaczeniu. 

Nabatejczycy w Petrze czerpali zyski nie tylko z handlu srebrem, mirrą, żelazem, kadzidłem, miedzią, złotem czy kością słoniową, ale także z nakładania przeróżnych podatków na handlarzy z innych krain, jak i z zaopatrzenia karawan. Mieszkańcy skalnego miasta wiedli spokojne życie, skutecznie odpierając zakusy sąsiadów na swoją niepodległość. Wiadomo też, że to właśnie od III wieku p.n.e. Petra stopniowo przeobrażała się w miasto, rozszerzając swoje władanie kosztem upadającego mocarstwa seleucydzkiego.

Petry nie udało się zająć nawet rzymskiemu wodzowi Pompejuszowi Wielkiemu, który przybył na Bliski Wschód z armią, zaprowadzając tam nowe porządki Cesarstwa Rzymskiego. W późniejszych czasach skalne miasto w Jordanii próbowali zdobyć też chociażby Herod wielki z egipską królową Kleopatrą, czy cesarz Oktawian August. Pomimo tego jednak, choć niezdobyta militarnie, Petra darzyła Rzym respektem, współpracując z nim i użyczając mu swojej armii. Wróćmy jednak do samego skalnego miasta, gdyż to właśnie na ten czas uznaje się największy rozkwit Petry, która ciągle się rozbudowywała, dając schronienie blisko 40 tysiącom mieszkańców.

Posiadając bogactwo, Petra powiększała swoją powierzchnię. Wiele dziesiątek nabatejskich artystów przez setki dni wykuwało w piaskowcu ludzkie postacie, twarze, wizerunki zwierząt czy drobne liście. W niesamowitych temperaturach, pod palącym słońcem, które farbowało pustynne piaski to na czerwono, to na żółto.

Dzięki rozwiniętemu handlowi i dyplomacji, mogli oni przez bardzo długi czas unikać wojen i rozwiązywać konflikty pokojowo. Ciągle podpatrywali sztukę i kulturę sąsiadów, dzięki czemu na skalne urwiska przenieśli nie tylko sztukę egipską z jej niesamowitymi grobowcami, ale także asyryjskie miejsca ofiarne, hellenistyczne fasady świątyń czy rzymskie kapitele korynckie. Wszystko to złożyło się na ich największe dzieło - skalne miasto Petra, znajdujące się obecnie na terenie Jordanii.

Niestety niezależność Nabatejczyków oraz kruchy sojusz z Cesarstwem Rzymskim skończył się w 106 roku n.e., kiedy to kraj najechał cesarz Marek Ulpiusz Trajan, zajmując także Petrę (w rok po śmierci ostatniego władcy Petry - Rabela II). W ten sposób powstała nowa prowincja rzymska o nazwie Arabia, ze stolicą w skalnym mieście. Aneksja państwa Nabatejczyków przez cesarstwo przebiegła bez większych oporów, kładąc kres niezaleźności jej mieszkańców.

Co ciekawe, miastu nadano status Miasta Rzymskiego, co dodatkowo przyczyniło się jeszcze do rozkwitu Petry. W czasach Pokoju Rzymskiego (Pax Romana) skalne miasto przeżywało swój renesans, będąc dodatkowo odwiedzane turystycznie przez cesarzy. Po soborze nicejskim (325 rok n.e.) w mieście zaczęło dominować Chrześcijaństwo, aż do VII wieku i czasu Wypraw Krzyżowych. Krzyżowcy zbudowali w Petrze dwie swoje cytadele, które jednak zostały następnie podbite przez Saladyna, który zniszczył Petrę na tyle, że nigdy się już nie podniosła, popadając w ruinę. W międzyczasie część skalnego miasta zniszczyły także trzęsienia ziemi. To był koniec miasta, które istniało ponad 700 lat.

Co zostało? Główne atrakcje Petry w Jordanii

Jednak mimo wszystkich zniszczeń, jakie spotkały skalne miasto Petra w Jordanii, do dnia dzisiejszego zostało nad wyraz dużo do zwiedzania. Od 1965 roku prowadzone są tu intensywne prace archeologiczne, a sama Petra została uznana za jeden z siedmiu nowych cudów świata. Co więc zostało?

Al-Chazna, czyli Skarbiec Faraona

Zdecydowanie najbardziej popularna część Petry. Ogromna, wykuta w skale budowla (datowana na I wiek n.e.) o wysokości ponad 40 metrów i szerokości 25 metrów. Na froncie znajdziemy liczne wykute w piaskowcu kolumny, kilka postaci ludzkich (zakłada się, że są to Izyda, Wiktoria i amazonki) oraz kamienna urna, wysoka na 4 metry. Niesamowite jest to, że różowy piaskowiec, z którego wykuto Al-Chazna, przybiera różne odcienie w zależności od tego, jak pada na niego słońce, co tworzy fantstyczne efekty.

Al-Chazna została nazwana przez Beduinów Skarbcem Faraona, gdyż wierzyli oni, że w wielkiej urnie ukryte zostały wielkie bogactwa. Do dnia dzisiejszego na urnie pozostały liczne ślady kul wystrzelonych przez poszukiwaczy skarbów, którzy próbowali "wysypać" z niej bogactwa.

Funkcja budynku do dzisiaj pozostaje nieznana. Przypuszcza się, że pełnił on rolę świątyni lub grobowca jednego z nabatejskich władców. W środku brak jest jakichkolwiek zdobień, dlatego nie trzeba zbyt mocno żałować, że nie da się do niego wejść (wysokie na 4 metry wejście zabezpieczone jest ogrodzeniem).

Klasztor Ad-Dajr

Ad-Dajr w Petrze klasztorem został dopiero za czasów Cesarstwa Bizantyjskiego (zresztą chrześcijańskim), jednak nazwa ta przywarła do niego na tyle skutecznie, że tak się go nazywa. Jest to największy i najokazalszy budynek w całej Petrze (47 metrów wysokości i 48 metrów szerokości). Prawdopodobnie budowla została stworzona w okresie panowania ostatniego króla nabatejskiego zwanego Rabel II (koniec I wielku n.e.).

Funkcja Ad-Dajr jest także nieznana i tak samo jak w przypadku Al-Chanza zakłada się, że była to albo świątynia, albo grobowiec. Wewnątrz znajdziemy wykute w skale dwie ławy oraz nisza, do której prowadzą schody. To właśnie między innymi wykute w tej niszy krzyże świadczą o tym, że za czasów Bizancjum znajdował się tu chrześcijański klasztor.

Kasr Bint Firaun

Kasr Bint Firaun, dosłownie Pałac Córki Faraona, ewentualnie świątynia Duszary (lokalnego bóstwa Nabatejczyków), to ruiny świątyni, którą możemy zobaczyć idąć głównym szlakiem przez Petrę. Egipska nazwa budowli (pałac córki Faraona) pochodzi od legendy, według której miała tu być przetrzymywana właśnie córka jednego z egipskich faraonów.

Budowla została zbudowana na samym początku I wieku naszej ery, prawdopodobnie podczas panowania króla Petry Obodasa III. Świątynia Kasr Bint Firaun ma kształt kwadratu o ścianach szerokości 32 metrów i wysokości 23 metrów. Zewnętrzna część byłą pokryta licznymi rzeźbieniami i wzorami, jednak większość z nich nie przetrwała do dnia dzisiejszego.

Grobowce Królewskie

Jest to wielki zespół grobowców królewskich, pobudowanych na tak zwanej "Ścianie Królewskiej". W jej skład wchodzą takie grobowce jak "Grobowiec Pałacowy" (najbardziej okazały), "Grobowiec Jedwabny", "Grobowiec Koryncki" oraz "Grobowiec Urny".

Mimo, że uważa się praktycznie z całą pewnością, że budynki były grobowcami, w ich wnętrzach nie udało się znaleźć jakichkolwiek pochowanych ciał. 

Teatr w Petrze

Teatr w Petrze jest jednym z największych obiektów w całym skalnym mieście. Szacuje się, że mógł pomieścić nawet do 10 tysięcy widzów. Budowla powstała około I wieku naszej ery, za panowania króla Aretasa IV. Wykopaliska i badania archeologiczne pokazały też, że prawdopodobnie został on mocno rozbudowany po tym, jak rzymski cesarz Trajan zajął miasto około roku 106 naszej ery.

Grobowiec Sekstusa Florentinusa

Sekstus Florentinus był namiestnikiem Cesarstwa Rzymskiego w prowincji Arabia Petraea, który zmarł w Petrze około roku 130 naszej ery. Właśnie wtedy wybudowano jeden z bardziej znanych petrzańskich zabytków związanych bezpośrednio z Rzymianami, czyli jego imponujący grobowiec, na którym znajdziemy inskrypcje mówiące o jego karierze zawodowej.

Na terenie skalnego miasta Petra w Jordanii znaleźć można także liczne pomniejsze groby rzymskich żołnierzy, którzy stacjonowali tu przez długie lata. 

Petra to o wiele więcej

Oczywiście nie są to wszystkie atrakcje turystyczne czy ciekawe miejsca w Petrze, ale jest ich tyle, że zbyt długo byłoby je wszystkie wymieniać.

Warto bez wątpienia wspomnieć jeszcze o Suchur al-Dżinn, czyli tzw. "Skałach Dżinów" (wizualizacja boga Duszary) czy Grobowcu Obelisków (prawdopodobnie miejsce przeprowadzania ceremonii żałobnych).

Jednak w Petrze chodzi o coś więcej. Dla mnie przede wszystkim liczył się klimat miejsce, szczególnie wąskie przejścia i wąwozy pomiędzy pięknymi, piaskowymi skałami. Trochę klimatu dodawali też wszędobylscy Beduini (wymalowani trochę jak Jack Sparrow z Piratów z Karaibów), choć zdaję sobie sprawę, że są tu oni bardziej na pokaz.

Ważne jest też to, że nie jest to miejsce, gdzie turystów jest tak wielu, że nie da się w swobodnie poruszać. Bez problemu udawało mi się robić takie kadry zdjęć, na których nie było nikogo lub prawie nikogo.

Wszystko powyższe sprawia, że Petra w moich oczach bardzo urosła i sama w sobie jest świetnym powodem, aby wybrać się na Bliski Wschód do Jordanii. Choć oczywiście nie jest to jedyny powód.

Mapa Petry

Kiedy rozmawiam z ludźmi o Petrze, zwykle kojarzą jedynie Al-Chazna, flagowy obiekt całego kompleksu. Jednak Petra była niegdyś całym wielkim miastem, przez co łatwo zapomnieć o tym, że jej budynki rozrzucone są po dosyć dużej przestrzeni.

Dla przykładu podstawowa trasa, czyli taka, którą koniecznie trzeba zobaczyć, to prawie 2-godzinny marsz w pełnym słońcu (w jedną stronę). Jeśli jednak chcemy bardziej poszaleć i wybrać się, na przykład, do świątyni Ad-Deir, trzeba się będzie liczyć z 7-godzinną wędrówką w obie strony. Dodając do tego ogromne temperatury i mało cienia, taka podróż wykończy prawie każdego (mnie tak). Warto mieć to na uwadze. 

Poniżej zamieszczam mapę Petry, na której znajdziecie wszystkie najważniejsze atrakcje turystyczne i ciekawe miejsca skalnego miasta w Jordanii. Link do dużej wersji do pobrania: Mapa Petry.

Informacje praktyczne

Poniżej znajdziecie kilka informacji praktycznych, które warto przeczytać przed wyjazdem do skalnego miasta Petra w Jordanii.

Ceny biletów wstępu

Petra nie należy do najtańszych, jeśli chodzi o koszt biletów wstępu. Koszty różnią się też w zależności od kilku czynników. Jeśli przyjeżdżamy do Jordanii tylko na jeden dzień, bez noclegów na terenie kraju (zwykle 1-dniowe wycieczki, np. z Egiptu), to za wstęp do Petry zapłacimy aż 90 JOD (500 złotych). Jeśli nocujemy w Jordanii, koszt wstępu zmaleje do 50 JOD (ok. 280zł). Wizyta Petry w nocy to koszt 15 JOD (80zł) więcej, niż normalnego biletu, ale mamy w tej cenie pięknie podświetlone obiekty (głównie świeczkami). "Petra nocą" organizowana jest jedynie w poniedziałki, środy i czwartki, od 20:30 do 22:30. Bilet dwudniowy kosztuje 55 JOD, a 3-dniowy 60 JOD.

Większość zorganizowanych wycieczek ma już w swój koszt wliczoną cenę biletu, dlatego warto to sprawdzić, zanim zapytamy operatora "czemu tak drogo".

"Darmowa" przejażdżka konno

Podczas wizyty w Petrze w cenie biletu mamy zapewnioną krótką przejażdżkę konno, jednak w praktyce nie jest ona darmowa, gdyż nasz przewoźnik i tak będzie chciał od nas za to pieniądze. Jeśli jesteśmy tego świadomi i chcemy się przejechać, warto to zrobić w drodze powrotnej, kiedy jesteśmy wymęczeni marszem i słońcem.

Woda

Mimo, że raz na jakiś czas podczas trasy znajdziemy sklepy, warto na zapas zaopatrzyć się w dużą ilość wody, a przynajmniej uzupełniać ją, kiedy mamy już jej mało.

Paszport

Do Petry koniecznie musimy wziąć ze sobą paszport, który będzie sprawdzany przy kupowaniu biletu.

Godziny otwarcia

Petra otwarta jest codziennie od 06:00 do 18:00 latem oraz od 06:00 do 16:00 zimą, dodatkowo istnieje możliwość wejścia do środka nocą (co opisałem w pierwszym punkcie).

Czas zwiedzania

Podstawowy szlak turystyczny, aby zwiedzić najważniejsze atrakcje Petry, zajmuje ok. 4 godzin marszu. Jednak Petra jest na tyle rozległa, że trudno zobaczyć ją całą nawet w ciągu dwóch dni.

Klimat

Klimat Petry nie jest pobłażliwy dla wędrowców. Zwykle ciągle świeci tam słońce, a temperatury w cieniu często przekraczają 40 stopni. Z tego względu należy pamiętać o dużej ilości wody i osłonie na głowę.

Przewodnik

Na miejscu można wynająć przewodnika (oczywiście odpłatnie), ale bez żadnego problemu możemy poradzić sobie sami. Wszystkie napisy, oprócz po arabsku, są także w języku angielskim.

Sklepy

Na terenie petry raz na jakiś czas znajdziemy stoiska z wszelkiego roddzaju pamiątkami oraz sklepy, w których można napić się czegoś zimnego lub po prostu kupić wodę. Niektóre akceptują karty kredytowe, jednak większość - tylko gotówka.

Ubiór

Jeśli chodzi o ubiór, to będą nam potrzebne mocne buty (chodzimy po nierównym terenie), wygodne ubrania (długa trasa), osłona na głowę  (słońce), długie rękawy lub krem przeciwsłoneczny (oparzenia słoneczne). Dodatkowo pamiętajmy, że jesteśmy w arabskim kraju Jordania, więc szanujmy ich kulturę i nie obnażajmy się zbyt mocno.

Pozostałe

Kilka pozostałych informacji praktycznych.

• Na terenie Petry znajdziemy toalety, o dziwo darmowe i nawet całkiem czyste.
• Na całym obszarze Petry jest zasięg w telefonach komórkowych.
• Wifi znajdziemy na terenie kilku knajpek, jednak moc internetu nie powala. Nie są one też specjalnie zabezpieczone, więc warto uważać.
• W Petrze możemy wynająć osiołka lub wielbłąda (odpłatnie), aczkolwiek jeśli nie jesteśmy bardzo zmęczeni, warto zwiedzać ją pieszo.
• Na terenie Petry dostępne są także powozy, jednak są one przeznaczone jedynie dla osób starszych (również odpłatnie).

Jak dojechać do Petry

Poniżej znajdziecie orientacyjne (sam dostałem się do Petry samochodem) ceny dojazdu do Petry z różnych miejsc w Jordanii.

Taksówka

Taksówka do Wadi Musa z granicy w Aqabie kosztuje ok. 49 JOD (270zł), z a samej Akaby ok. 35 JOD (190zł). Za taksówkę z Ma'an do Petry zapłacimy ok. 9 JOD (50zł), a z Wadi Rum ok. 20 JOD (110zł).

Autobus

Z Ammanu możemy się dostać do Petry autobusem firmy JETT, który odjeżdża o godzine 06:30 rano. Bus powrotny z Petry odjeżdża o godzinie 17:00 z pobliskiego parkingu autobusów. Koszt podróży w jedną stronę to 11 JOD (60 złotych), a przejazd trwa około 3 godzin.

Samochodem

Jadąc z Akaby należy kierować się drogą numer 47, po czym zjechać na drogę 35 do Wadi Musa. Parking i wejście do Petry znajduje się przy "Petra Visitors Center".

Hotele i noclegi

Zdecydowana większość hoteli oraz wszystkie tańsze znajdziemy w mieście Wadi Musa, znajdującym się około 1,5 kilometra od wejścia do Petry. Jeśli chcemy tanio przenocować i jednocześnie nie zależy nam na wygodzie (np. ciągłe problemy z wodą) warto wybrać np. Orient Gate Hostel (fajny widok z balkonu) - koszt ok. 6 JOD za osobę. Ewentualnie podobno popularny jest też Valentine Inn.

W Wadi Musa jest bardzo dużo restauracji i sklepów, jednak warto pamiętać, że im bliżej Petry, tym ceny rosną w górę, nawet kilkukrotnie. Tak więc decydując się na nocleg w Wadi Musa, warto przez udaniem się do Petry zaopatrzyć się w kilka litrów wody i jedzenie na cały dzień.

Podsumowanie

Skalne miasto Petra w Jordanii to niesamowita atrakcja turystyczna i bardzo ciekawe miejsce, które zostało uznane za jeden z siedmiu nowych cudów świata. Osobiście miałem niesamowitą frajdę, przemierzając wąskie przejścia pośród skał i pozostałości po budynkach, świątyniach i grobowcach.

Jeśli lubimy historię i starożytne budowne, a także nie boimy się palącego słońca, jest to miejsce wręcz stworzone dla nas. Jak już pisałem wcześniej, Petra jest dla mnie miejscem i argumentem samym w sobie, dlaczego warto się wybrać na Bliski Wschód do Jordanii.